Zaburzenia obsesyjno-kompulsywne (OCD) — czy jest, jakie są objawy i kiedy zgłosić się do psychologa?
aburzenie obsesyjno-kompulsyjne lub obsesyjno-kompulsywne (OCD) wiąże się z lękiem, który wywołuje niepożądane, natrętne myśli i niepokojące wyobrażenia. Towarzyszą temu zachowania, które mają charakter przymusu. Celem tych zachowań jest neutralizacja obsesyjnych myśli. Zaburzenie to znane jest również pod nazwami: nerwica natręctw, zespół anankastyczny, nerwica anankastyczna.Człowiek dotknięty zaburzeniem obsesyjno-kompulsyjnym bardzo się czegoś boi i od tego strachu wszystko się zaczyna. Obawy dotyczą najczęściej zdrowia i zarazków („wszędzie są bakterie, zarażę się, jeżeli dotknę czegokolwiek w sklepie lub tramwaju”), pieniędzy („zbankrutuję”), a także bezpieczeństwa najbliższych. Zdarzają się także obsesyjne, budzące przerażenie myśli o zrobieniu komuś czegoś złego. Lęk jest tak silny, że Pacjent zaczyna zastanawiać się, co może zrobić, by go ukoić i zminimalizować ryzyko, że wydarzy się to, co tak strasznie go przeraża. Objawy te uporczywie nawracają, stając się źródłem poważnego dyskomfortu i znacząco utrudniają codzienne funkcjonowanie. Osoba dotknięta OCD może doświadczać jedynie myśli natrętnych, jedynie czynności przymusowych lub jednych i drugich równocześnie. Najczęściej występujące obsesje dotyczą m.in.:* brudu („ubrudziłem się dotykając klamki”),* wątpliwości („czy zamknąłem drzwi?”),* potrzeby symetrii („książki muszą leżeć równo”),* agresji („a jeśli kogoś skrzywdzę?”).Najczęściej występujące czynności natrętne (kompulsje) dotyczą m.in.:* sprawdzania,* liczenia,* mycia,* potrzeby bycia zapewnianym o czymś. Jak w przypadku wielu dolegliwości i zaburzeń psychicznych, także w zaburzeniu obsesyjno–kompulsyjnym przyczyny są uwarunkowane wieloczynnikowo i są wypadkową interakcji wpływów biologicznych (w tym czynniki genetyczne), psychologicznych i społecznych. Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne może być dla Ciebie trudne do zrozumienia, wywoływać wstyd i poczucie winy, że nie potrafisz sobie inaczej poradzić z lękiem. Pamiętaj jednak, że specjaliści – psycholodzy i psychiatrzy – zdają sobie sprawę z tego, że zachowania związane z OCD znajdują się całkowicie poza Twoją kontrolą i nie wpływają w żaden sposób na Twoją wartość jako człowieka. Nie jesteś sam/a – przerażające myśli, które prowadzą do powtarzalnych czynności, są udziałem tysięcy ludzi na całym świecie. Warto zgłosić się do psychologa, jeżeli:* Czujesz, że Twoje objawy i lęk są nadmiarowe, wywołują u Ciebie cierpienie i utrudniają codzienne funkcjonowanie;* Masz wrażenie, że powtarzasz pewne czynności nie do końca z własnej woli;* W Twojej głowie ciągle powtarzają się myśli, ktуóe wzbudzają w Tobie poczucie winy i z którymi się nie utożsamiasz;* Ktoś bliski, kogo opinię sobie cenisz, zwrócił Ci uwagę na to, że ciągle powtarzasz pewne zachowania lub Twуj lęk wydaje się wymykać spod kontroli. Świetne efekty w leczeniu zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych przynosi psychoterapia. W trakcie spotkań z psychologiem będziesz mógł/mogła – w bezpiecznej i nieoceniającej atmosferze – przyjrzeć się źródłom swoje lęku, skonfrontować się z nim i nauczyć się adaptacyjnych sposobów radzenia sobie z nim. Zrozumiesz, że każda obawa z czasem słabnie – także bez wykonywania przymusowych zachowań.
Emocje — czy są i jak sobie z nimi radzić?
Emocje nadają naszemu życiu koloryt i czasami sprawiają (a przynajmniej tak nam się wydaje), że wszystko komplikują, uwierają nas i sprawiają, że już nic nie rozumiemy i nad niczym nie panujemy.Emocji jest wiele, a wśród nich między innymi: radość, smutek, strach, złość, zaskoczenie, wstręt, wstyd, dumę, zażenowanie, podniecenie. Emocje to stany intencjonalne. Oznacza to, że ujawniają się w kontekście wystąpienia jakiegoś zjawiska, osoby, obiektu (prawdziwego lub, co ważne, wyobrażonego). Emocja ma czynnik wartościujący – zaraz dokładamy ocenę – złe lub dobre. Choć w rzeczywistości emocje nie są ani dobre, ani złe. Po prostu ujawniają się jako konsekwencja naszych potrzeb, myślenia, przekonań, wartości. Co ważne emocje są krótkotrwałe. Choć emocje związane są z naszą psychiką, to wpływają również w sposób znaczący na nasze ciało w postaci np. spłyconego oddechu, szybszego bicia serca czy nerwobóli. Jedną z najważniejszych rzeczy, które trzeba zrozumieć jest fakt, że wszystkie emocje są tak samo ważne. Każde odczuwanie emocji stanowi dla nas komunikat od naszego organizmu. Negatywne emocje informują nas o tym, że coś nam przeszkadza i jest sprzeczne z naszym ogólnym odczuwaniem świata. To właśnie dzięki odczuwaniu tych emocji, dostajemy sygnał do działania, by wpłynąć i zmienić sytuację, która nam przeszkadza. Niezależnie od tego, w jakim momencie i sytuacjach się pojawiają to pamiętajmy, że to właśnie dzięki nim umiemy kochać, bronić się, przetrwać i zadbać o swoje bezpieczeństwo. Starajmy się nie tłumić i nie wstydzić się nieprzyjemnych emocji – zadbajmy, by nie były dla nas dla naszego organizmu destrukcyjne oraz spróbujmy wyciągnąć z nich tyle, ile jesteśmy w stanie. Jak możemy radzić sobie z emocjami? Oto kilka sposobów:1. By wyciszyć emocje, można użyć, tzw. reduktorów. Ćwiczenia oddechowe, liczenie od końca, przypominanie sobie ulubionego zdjęcia, myślenie o ukochanym miejscu, wspominanie miłych chwil, wyjście na spacer, podjęcie aktywności sportowej. Warto wypróbować kilka prostych sposobów, by odnaleźć ten dla nas najskuteczniejszy.2. Zaakceptuj swoje emocje. Pamiętaj, że nie warto tłumić w sobie złych emocji. Błędnym przekonaniem jest, że wiążą się one z agresją lub przemocą. Można być złym i nie przejawiać agresji. Odczuwanie złości bądź agresji daje nam sygnał, że dana sytuacja lub wydarzenie nam nie pasują. Dzięki temu możemy szybciej dokonywać zmian i walczyć o swoje wartości bądź przekonania.3. Ogranicz używki. Palenie papierosów czy nadużywanie alkoholu to jedno z intuicyjnych działań, które tak naprawdę nie przynoszą zamierzonego skutku. Negatywne emocje pobudzają nas i podnoszą ciśnienie oraz tętno. Alkohol czy papierosy robią dokładnie to samo, więc w efekcie jesteśmy jeszcze bardziej pobudzeni.4. Rozpoznawaj sygnały. Rozpoznawanie tego, co czujemy jest jedną z najtrudniejszych umiejętności. Na pewno pomocne w takich sytuacjach jest słuchanie swojego ciała – pamiętaj, że emocje są pochodną naszego układu hormonalnego. Takich sygnałów jest wiele – szybsze bicie serca, rumieńce na twarzy, przeszywające dreszcze – poświęć chwilę i postaraj się nazwać to, co czujesz.5. Poproś o pomoc psychologa. Praca z emocjami, przekonaniami to jedno z najważniejszych zadań w zakresie rozwoju osobistego. Możesz nad tym popracować z psychologiem, terapeutą, pójść na szkolenie. Jeśli czujesz, że nie dajesz rady – nie wahaj się zadzwonić do psychologa.
Jak poradzić sobie z niską samooceną?
Poczucie własnej wartości jest jednym z najważniejszych składników rozwoju osobistego i dobrego samopoczucia emocjonalnego każdego człowieka. Poziom samooceny może zmieniać się w ciągu życia i być uzależniony od różnych sytuacji. Pomimo tego, że pojęcie niskiej samooceny jest często bagatelizowane, jej skutki mogą w znacznym stopniu wpływać na obniżenie dobrostanu. Niskie poczucie własnej wartości może stanowić czynnik ryzyka wystąpienia depresji, zaburzeń lękowych oraz tendencji samobójczych czy zachowań autodestrukcyjnych. Dlatego trzeba zwracać uwagę na objawy, które wskazują, że nie kochasz siebie tak bardzo, jak na to zasługujesz. Objawy niskiej samooceny:* wycofanie, nieśmiałość, lęk przed zmianą, doszukiwanie się winy we własnym zachowaniu,* pesymizm, nadwrażliwość na krytykę, perseweratywność (długie przeżywanie sytuacji stresowej),* brak wiary we własne siły,* oczekiwanie negatywnych konsekwencji własnych działań,* lęk przed wystąpieniami publicznymi,* problemy z podejmowaniem decyzji, brak motywacji do działania,* nieśmiałość i niechęć do wchodzenia w interakcje społeczne,* ciągłe poczucie winy oraz wstydu,* złość i zdenerwowanie w reakcji na krytykę,* wysokie wymagania wobec siebie,* nadmierny perfekcjonizm, chęć wyręczania innych osób,* ciągła chęć dopasowywania się do oczekiwań innych ludzi. Jak poradzić sobie z niską samooceną?Życie z obniżonym poczuciem własnej wartości nie jest łatwe, dlatego tak wiele osób zastanawia się, jak poradzić sobie z niską samooceną. Pomimo tego, że zmiana w podejściu do własnej osoby jest zależna od naszych chęci, często niezbędnym jest skorzystanie z pomocy psychologa. Najczęściej leczenie niskiej samooceny opiera się na zmianie sposobu myślenia o własnej osobie. Psychoterapia pozwala na głębsze przyjrzenie się źródłom krytycznego myślenia, a co za tym idzie, wdrożenie odpowiednich technik mających na celu zmianę fałszywych przekonań na temat własnej osoby. Terapia niskiej samooceny często przynosi bardzo dobre rezultaty i znacznie wpływa na polepszenie codziennego funkcjonowania.Terapia mająca na celu pracę z samooceną może trwać od kilku miesięcy do kilku lat, zależy to od tego, czy występują jakieś dodatkowe objawy.Warto rozpocząć psychoterapię, ponieważ adekwatna samoocena pomaga na poprawę relacji partnerskich i rodzinnych. Często osoby z wyższą samooceną łatwiej znajdują satysfakcjonującą pracę, są bardziej asertywni, potrafią cieszyć się z własnych sukcesów i pasji oraz odważniej i z mniejszym lękiem podejmują wyzwania.
Uzależnienia dzieci i młodzieży — Jak je rozpoznać i jak im zapobiegać
Uzależnienia wśród dzieci i młodzieży to niezwykle złożony problem, który z roku na rok narasta i przyjmuje różne formy. Ponadto w okresie dojrzewania pojawiają się dodatkowe trudności w interpretacji zachowań nastolatka. Uzależnienie u dzieci i młodzieży może rozwijać się po cichu i wynikać z rozmaitych przyczyn. To, czy w porę je rozpoznamy zależy w dużej mierze od rodziców. Dlatego niezwykle ważna jest czujność, a także minimalizowanie zagrożenia. Każde dziecko jest w jakimś stopniu narażone na kontakt z używkami, podobnie jak i dorośli. Trzeba zatem zadać sobie pytanie: czy moje dziecko jest świadome zagrożeń, czy czuje się bezpieczne w swoim otoczeniu, czy posiada niezbędną wiedzę, czy jest wystarczająco asertywne, aby w trosce i szacunku do siebie powiedzieć pokusom lub presji: „nie”? Czynniki i sytuacje zwiększające prawdopodobieństwo sięgania po używki przez młodzież oraz te minimalizujące zagrożenie. Relacje dziecka z otoczeniem mają ogromne znaczenie. Wśród czynników ryzyka znajdziemy: brak nadzoru rodzicielskiego, słabe przywiązanie dziecka do rodziców, brak zaufania do dorosłych czy też uzależnienia w bliskim otoczeniu i trudne warunki życia np. zaniedbanie w domu. Na minimalizowanie zagrożenia ma natomiast wpływ: wsparcie rodziców i silne więzi rodzinne, obecność w życiu młodej osoby dobrych wzorców, mentorów i stabilne środowisko domowe. Profilaktyka uzależnień Profilaktyka uzależnień zaczyna się w domu. I chociaż szkoła odgrywa w tej kwestii również ogromną rolę, ale to my — rodzice musimy mieć świadomość zagrożenia, rozmawiać z dzieckiem oraz wiedzieć, gdzie szukać pomocy. Na sukces rodzicielskiej ochrony przed uzależnieniami składają się przede wszystkim zaufanie dziecka do rodzica, edukowanie dziecka, ale też umiejętności komunikacyjne rodzica. Profilaktyka uzależnień polega nie tylko na uświadamianiu małoletnim zagrożeń wynikających ze stosowania substancji odurzających, psychoaktywnych czy też popadania w nałogi behawioralne, ale przede wszystkim na wzmacnianiu ich poczucia wartości, szacunku do swojej osoby, minimalizowania czynników ryzyka, o których przeczytaliście wyżej. Jakie oznaki powinny zaniepokoić rodziców? Okres dojrzewania dla każdego dziecka może być inny, jedne dzieci przechodzącą go dużo spokojniej, inne — w interpretacji dorosłych — jak tornado. Na ten etap ma wpływ przede wszystkim biologia i rozwój mózgu, ale także otoczenie, które może ten czas odpowiednio wspierać i rozumieć, lub odwrotnie. Niektóre objawy, które mogą zaniepokoić rodziców to duży spadek zaangażowania w dotychczasowe aktywności, złe oceny, zmiana znajomych, wyników w szkole, problemy zdrowotne lub złe nawyki dotyczące snu, wycofanie, mniej otwartości i szczerości. Wymienione symptomy mogą także mieć inne podłoże i dotyczyć problemów związanych z trudnościami związanymi z dojrzewaniem, zrozumieniem swoich emocji, silnymi przeżyciami, rozterkami związanymi z grupą rówieśniczą, doznanie krzywdy przez dziecko, duże zmiany w rodzinie, problemy ze zdrowiem itd. W przypadku ich wystąpienia dobrze jest udać się po psychologiczne wsparcie.
Co powinieneś wiedzieć, zanim pójdziesz na terapię
Decyzja o rozpoczęciu psychoterapii nie jest prosta i często, całkowicie niepotrzebnie, wiąże się ze strachem. Jest to głównie lęk przed nieznanym, wywołany nieznajomością zasad, jakie obowiązują w trakcie spotkań z terapeutą. Dziś w kilku słowach przybliżę Ci, czego możesz się spodziewać po spotkaniach z psychologiem oraz co powinieneś wiedzieć, zanim wybierzesz się na pierwszą wizytę. Po pierwsze, psycholog rozpoczynając pracę z Tobą musi na początku zadbać o to, byś poczuł (poczuła) się komfortowo i bezpiecznie w trakcie sesji psychoterapeutycznych. Będzie o to zabiegał nie tylko dlatego, że ma do Ciebie szacunek, ale również dlatego, że tylko Twoje zaufanie i wiara w sens psychoterapii spowodują, że się otworzysz i będziesz chciał (chciała) pracować nad sobą. W jakimkolwiek momencie terapii poczujesz niepokój lub opór, by zrobić coś co zaproponował terapeuta, to w każdej chwili masz możliwość powiedzenia: „stop, nie chcę tam dalej iść” albo „mam wątpliwości czy chcę to zrobić”. Obowiązkiem psychologa jest zatrzymać się wtedy, jak również zareagować na Twoje sygnały niewerbalne, gdy czujesz wątpliwość lub niechęć. Po drugie psycholog będzie starał się stworzyć atmosferę akceptacji. Chodzi o to, by cokolwiek powiesz, cokolwiek czujesz lub kimkolwiek jesteś było przyjęte takie, jakie jest. Tylko wtedy gdy poczujesz się akceptowany (akceptowana) masz chęć, by pokazać te części trudniejsze, które być może chowałeś (chowałaś) przed światem w obawie przed potępieniem, krytyką, atakiem. Po trzecie – psycholog będzie Ci zadawać pytania. Są to pytania, które mają Ci służyć i Tobie pomóc. I znowu, to od Ciebie zależy czy albo w jaki sposób odpowiadasz na te pytania. To nie jest nauczyciel, a brak odpowiedzi nie oznacza oceny niedostatecznej. Jesteś wolny (wolna) i masz swoje tempo w psychoterapii. Psycholog będzie chciał Cię zrozumieć i Tobie pomóc, ale to Ty decydujesz ile chcesz odsłonić swoich sekretów. Po czwarte – psycholog może również proponować Ci różne ćwiczenia. Chodzi o to, że w pewnym momencie może nie wystarczyć, by jedynie w rozmowie pracować nad trudnościami. Wiele osób ma poczucie, że kręci się w kółko jedynie rozumowo próbując znaleźć rozwiązania, zanim skorzysta z usług terapeuty. Być może liczy na to, że terapeuta powie coś nowego, przedstawi problem inaczej. Ale w wielu sytuacjach potrzebne jest samemu doświadczyć czegoś nowego, by móc spojrzeć na sprawy inaczej. Po to są ćwiczenia lub eksperymenty, które proponuje czasem psychoterapeuta. Oczywiście zasada ta sama: Ty się musisz zgodzić. Co się może jeszcze zdarzyć podczas spotkania z psychologiem zależy od tego, jakie potrzeby i jaki proces ma osoba zgłaszająca się na spotkanie. Reasumując: 1. Ważne jest Twoje poczucie bezpieczeństwa i zaufanie 2. Na każdym etapie to Ty decydujesz co chcesz robić 3. Psycholog będzie budował rozumienie i świadomość w atmosferze akceptacji wszelkich pojawiających się uczuć i myśli 4. Psycholog może czasem zaproponować ćwiczenia, byś doświadczył (doświadczyła) czegoś, co może przybliżyć Cię do rozwiązania problemu lub by spojrzeć na sytuację z nowej perspektywy 5. Istnieją różne szkoły psychoterapii, ale zawsze ważny jest Twój rozwój 6. Okresowo wpadamy w ślepe zaułki, gdzie proces życia jest zablokowany, ale po odblokowaniu przepływu procesu naturalnym staje się dążenie do realizacji własnych pragnień Jeśli czujesz się przytłoczony trudnościami, z którymi się borykasz – skorzystaj z konsultacji psychologicznej, aby poznać możliwości wsparcia i zacząć działać na rzecz swojego dobrostanu.
Jakie sfery życia psychoterapia może odmienić na lepsze?
Zasadnicza odpowiedź na pytanie: co może zmienić psychoterapia, jest zawsze taka sama: powinna w pierwszej kolejności zminimalizować wpływ lub pomóc pozbyć się z życia tego, co uniemożliwia danej osobie czerpanie z życia satysfakcji. W drugiej zaś zmienić jego sposób myślenia i zachowania tak, aby sam mógł sięgać po to, czego potrzebuje. U każdego człowieka korzyści i zmiany ze spotkań z psychologiem mogą przejawiać się nieco inaczej (każdy człowiek ma też inne potrzeby, a praca ukierunkowana jest na konkretny cel, który chce osiągnąć w terapii), ale istnieje kilka bardzo ważnych sfer życiowych, na które psychoterapia najczęściej ma duży, dobroczynny wpływ – i udowodniono to w badaniach. POCZUCIE WŁASNEJ WARTOŚCI Uważa się, że osiągnięcie trwałej satysfakcji z życia nie jest możliwe, jeśli człowiek nie uznaje siebie za wartość samą w sobie i nie ma w sobie podstawowego przekonania, że jest wystarczająco dobry takim, jakim jest, niezależnie od swoich osiągnięć, liczby przyjaciół czy cyfr na koncie. To jeden z podstawowych celów spotkań z psychologiem: pokazać człowiekowi, że już dziś – niezależnie od punktu w życiu, w jakim się znajduje – może spojrzeć na siebie w lustrze i powiedzieć sobie „jak dobrze, że jesteś”. Zaakceptowanie siebie i docenienie siebie jest niezbędne, aby mуc przyjrzeć się swojemu życiu i postanowić, co chcemy w nim zostawić takim, jakim jest, a co jest dla nas obszarem do zmiany. ZWIĄZEK I RELACJE Z INNYMI To kolejny z najczęstszych celów psychoterapii: wyposażenie w umiejętność nawiązywania i podtrzymywania satysfakcjonujących relacji z innymi. Celem terapii zawsze jest bowiem zrozumienie tego, jak i dlaczego spostrzegamy rzeczywistość oraz jak zwykliśmy reagować na to, co nas spotyka. To pozwala zrozumieć także, czego oczekujemy po relacjach z innymi, czego się w nich boimy, czego pragniemy, a czego unikamy. OSIĄGANIE CELÓW I PLANOWANIE CZASU W psychoterapii można też poszukiwać odpowiedzi na bardzo konkretne pytania: kim chcę być w swoim życiu zawodowym? Co chciał/abym osiągnąć? Co zmienić w swoim życiu zawodowym, aby odczuwać większą satysfakcję? Rozmowa z psychologiem pozwala uświadomić sobie, jakie z naszych planów i celów są możliwe do zrealizowania i warte naszej uwagi, a które są np. pokłosiem zbyt wysoko stawianej sobie poprzeczki. Na spotkaniach można również myśleć nad tym, co chcemy krok po kroku zrobić, by osiągnąć swoje cele, i co chcemy w sobie zmienić, aby łatwiej było nam do nich dążyć.