Ataki paniki to napady silnego lęku o podłożu psychologicznym. Intensywny lęk nie jest w tym przypadku spowodowany realnie występującym zagrożeniem. Nie oznacza to jednak, że doświadczająca go osoba odczuwa go „bez powodu”. Dla niej zagrożenie jest jak najbardziej autentyczne.
OBJAWY
Uczucia doznawane podczas ataku paniki są bardzo intensywne i niektóre z nich mogą zostać mylnie uznane za objawy udaru czy zawału serca, co wpływa na zwiększenie odczuwanego niepokoju.
Do najczęściej występujących objawów należą:
– bóle w klatce piersiowej, duszności, przyspieszony oddech, niekontrolowany płytki oddech,
– zawroty głowy,
– drżenie całego ciała lub określonej grupy mięśni, drętwienie (mrowienie) kończyn,
– bóle brzucha, nudności,
– kołatanie serca, przyspieszone tętno,
– pocenie się (zimne poty),
– brak tchu,
– dreszcze lub nagłe uczucie gorąca,
– uczucie dławienia się,
– omdlewanie, bladość skóry,
– obawa przed utratą kontroli nad sobą,
– obawa przed śmiercią,
– paraliż kończyn,
– nieprzyjemne doznania w jamie brzusznej lub biegunka.
PRZYCZYNY
Naukowcy wciąż nie odkryli jeszcze dokładnej przyczyny występowania ataków paniki. Wielu specjalistów wskazuje na czynniki biologiczne. Teorie o biologicznym podłożu ataków paniki są związane z zaburzeniami pracy neuroprzekaźników serotoniny i noradrenaliny.
Jako powody wystąpienia ataku paniki wskazuje się tutaj:
* wyższy niż u przeciętnej osoby poziom napięcia układu sympatycznego,
* nieprawidłową pracę ośrodków zlokalizowanych w korze skroniowej.
Z kolei psychologowie w pojawieniu się ataków paniki podkreślają także rolę:
* nieprawidłowych schematów poznawczych, np. powtarzanie zachowania rodziców, którzy reagowali w sposób lękowy na trudne sytuacje, czego dziecko nauczyło się poprzez ich obserwację;
* sytuacji rodzinnej i stosunku rodziców do dziecka – osoby wychowane w rodzinach z problemami, w których wystąpiły zaburzenia psychiczne, są bardziej narażone na wystąpienie ataku paniki;
* nieprawidłowej komunikacji – niezdolność do wyrażania i rozmawiania o uczuciach i potrzebach, perfekcjonizm, nadmierna ostrożność i krytycyzm rodziców.
JAK RADZIĆ SOBIE Z ATAKAMI PANIKI?
Jeśli atak paniki nie są leczone, wywołują wtórne konsekwencje. Pojawia się zjawisko „lęku przed lękiem” (to tak zwany lęk antycypacyjny). Pacjent zaczyna bać się, że w każdej chwili może znowu doświadczyć ataku paniki. Chory może mieć poczucie nierealności otoczenia, odłączenia się od własnej osoby. Boi się utraty panowania nad sobą, choroby psychicznej. Zaczyna więc unikać określonych sytuacji czy przemieszczania się samochodem lub innymi środkami komunikacji. Często pojawia się wówczas agorafobia, czyli lęk przed przebywaniem w otwartej przestrzeni, opuszczeniem pomieszczenia, tłumem oraz miejscami publicznymi. Osoba z doświadczeniem napadów paniki zaczyna bać się mostów, samolotów, otwartych przestrzeni, tłumu itp.
Podstawową metodą leczenia ataków paniki jest terapia. U każdego pacjenta napad paniki ma inne przyczyny i może objawiać się odmiennie. Pomoc osobom cierpiącym na nawracające ataki paniki powinna być więc „szyta na miarę”.
Terapia polega na udzieleniu wsparcia w najważniejszej relacji (czyli z samym sobą), redukcji napięcia i coraz głębszym rozumieniu mechanizmu pojawiania się lęku. Często wprowadza się również desensytyzację, czyli stopniowe odwrażliwianie i przyzwyczajanie poprzez konfrontację z sytuacją, która nie stanowi bezpośredniego zagrożenia. Celem leczenia jest obniżenie poziomu odczuwanego lęku, zmniejszenie częstości napadów, nauczenie pacjenta radzenia sobie z jego objawami i stopniowe wprowadzanie rozumienia istoty choroby. Poza terapią można wprowadzać naukę technik relaksacyjnych, rozluźniania mięśni, odprężania, pogłębionego oddychania – przynoszą one doraźną ulgę podczas ataków paniki.
