Wypalenie zawodowe — czym jest i jak sobie z nim poradzić?

Czym jest syndrom wypalenia zawodowego?
Syndrom wypalenia zawodowego to charakterystyczny dla tego stanu zespół psychicznych (emocjonalnych) i społecznych cech, powstałych wskutek długotrwałego stresu w miejscu pracy, wyczerpania psychicznego i fizycznego, związanego z wykonywaną pracą zawodową.

O syndromie wypalenia zawodowego można mówić, gdy u osoby pracującej zauważa się jednocześnie trzy z wymienionych elementów:
* emocjonalne wyczerpanie;
* depersonalizacja;
* subiektywne obniżenie oceny własnych dokonań.
Czynniki ryzyka rozwinięcia wypalenia zawodowego to przede wszystkim duża presja czasu, brak opieki i wsparcia ze strony szefa lub lidera zespołu, brak jasności co do własnych obowiązków i swojej roli, a także niewłaściwe traktowanie i brak szacunku ze strony innych pracowników.

Objawy wypalenia zawodowego:
* obniżone zainteresowanie czynnościami wykonywanymi w pracy (niechęć do pracy, chroniczne zmęczenie);
* ogólny spadek satysfakcji z wykonywanej pracy;
* zaburzenia psychosomatyczne: zmęczenie fizyczne, bóle głowy, zespół jelita drażliwego;
* obniżona wydajność (produktywność) i efektywność (w tym wyczerpanie fizyczne);
* znudzenie i zniechęcenie pracą;
* zdenerwowanie, rozdrażnienie, poirytowanie, wrogość w stosunku do innych osób (w tym kolegów z pracy, klientów, Pacjentów);
* stałe napięcie psychofizyczne, lęki, problemy ze snem i bezsennością;
* apatia, uczucie przemęczenia, depresja;
* zmienność nastrojów i zachowań;
* pesymizm, cynizm;
* zaniżona samoocena (niskie poczucie własnej wartości).

Leczenie wypalenia zawodowego
Mimo, że termin „wypalenie” może sugerować coś stałego i nieodwracalnego, leczenie wypalenia zawodowego jest jak najbardziej możliwe. Zmiana warunków pracy na bardziej przyjazne pracownikowi może pomóc, czasem jednak konieczna jest zmiana stanowiska lub nawet zmiana całej pracy. Bardzo ważna jest także higiena pracy. Przy wypaleniu zawodowym warto zwrócić się o pomoc do psychologa, który pomoże nam odnaleźć przyczynę naszego złego samopoczucia, a także razem odnaleźć możliwe rozwiązania w tej konkretnej sytuacji. Dobrym sposobem na wypalenie zawodowe jest terapia.
Obok wsparcia terapeutycznego, w uniknięciu wypalenia zawodowego pomocne jest praktykowanie technik antystresowych i poznawczych. W profilaktyce zdrowia psychicznego niezbędne jest zachowanie higieny – dobrostanu rozumianego jako balans między życiem prywatnym i zawodowym (Work-Life Balance), pielęgnowanie zainteresowań i pasji, a także regularna aktywność fizyczna (w tym aktywny wypoczynek).

Drogą do uleczenia jest przewartościowanie dotychczasowego sposobu radzenia sobie z trudnościami oraz wyzwaniami. Poczucie bezradności i przemęczenia nierzadko związane jest z wygórowanymi ambicjami i perfekcjonizmem pracownika.

Edyta Dedek

Psycholog kliniczny, psychotraumatolog, psychoonkolog, terapeuta EMDR